قرص اورژانسی یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری است که در مواقع ضروری استفاده می‌شود. این قرص‌ها به عنوان راهی سریع و موقت برای جلوگیری از بارداری ناخواسته پس از رابطه محافظت‌نشده به کار می‌روند. بسیاری از افراد درباره نحوه عملکرد، زمان مناسب مصرف و عوارض احتمالی این قرص سؤالاتی دارند. در این مقاله از مجله پزشکی و سلامت دکتر روم به‌صورت جامع به این موضوعات خواهیم پرداخت و اطلاعاتی دقیق درباره قرص اورژانسی ارائه می‌دهیم.
قرص اورژانسی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
قرص اورژانسی یک روش موقتی برای جلوگیری از بارداری است که معمولاً حاوی هورمون‌هایی مانند لوونورژسترول یا اولیپریستال است. این داروها با تأخیر در تخمک‌گذاری، جلوگیری از لقاح یا جلوگیری از لانه‌گزینی تخمک بارور شده، از بارداری جلوگیری می‌کنند. قرص‌های اورژانسی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: قرص‌های مبتنی بر لوونورژسترول و قرص‌های مبتنی بر اولیپریستال.
قرص اورژانسی دوتایی
قرص اورژانسی دوتایی معمولاً به قرص لوونورژسترول (Levonorgestrel) 1.5 میلی‌گرم یا 0.75 میلی‌گرم اشاره دارد که برای جلوگیری از بارداری ناخواسته پس از رابطه جنسی بدون محافظت استفاده می‌شود. این قرص در دو دوز رایج در دسترس است
بهترین قرص اورژانسی بارداری (ال دی، تنسی، لونژیل و…)
بهترین قرص اورژانسی بارداری بستگی به زمان مصرف و وضعیت هورمونی بدن دارد. به طور کلی، سه نوع رایج از قرص‌های اورژانسی وجود دارد:
۱. قرص لوونورژسترول (Levonorgestrel) – مانند تنسی و اووسیز
🔹 نام‌های تجاری: تنسی (Tansy)، اووسیز (Ovocease)، پستانور (Postinor)
🔹 دوز: 1.5 میلی‌گرم در یک دوز (یا 0.75 میلی‌گرم در دو دوز با فاصله ۱۲ ساعت)
🔹 بیشترین تأثیر: مصرف در ۱۲ ساعت اول
🔹 حداکثر زمان مصرف: تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه
🔹 اثرگذاری: حدود ۸۵٪
۲. قرص الا (Ella) – حاوی اولیپریستال استات (Ulipristal Acetate)
🔹 نام تجاری: الا (Ella)
🔹 بیشترین تأثیر: تا ۵ روز (۱۲۰ ساعت) بعد از رابطه
🔹 مزیت: تأثیر بیشتر نسبت به لوونورژسترول، به خصوص بعد از ۳ روز
🔹 اثرگذاری: حدود ۹۸٪
۳. قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (Yuzpe Method)
🔹 اگر قرص‌های بالا در دسترس نیستند، می‌توان از قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (حاوی استروژن و پروژسترون) طبق روش یوزپه استفاده کرد.
🔹 معایب: اثر کمتر، عوارض بیشتر (حالت تهوع و استفراغ)
بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی برای اثرگذاری بیشتر
برای اینکه قرص اورژانسی بیشترین تأثیر را داشته باشد، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن پس از رابطه محافظت‌نشده مصرف شود. تأثیر قرص اورژانسی در ۲۴ ساعت اول بیشترین مقدار را دارد و هرچه مصرف آن به تأخیر بیفتد، کارایی آن کاهش پیدا می‌کند.
نحوه مصرف قرص اورژانسی و دوز مناسب آن
نحوه مصرف بستگی به نوع قرص دارد:
- قرص لونژیل یا تنسی: یک دوز ۱.۵ میلی‌گرمی یک‌باره یا دو دوز ۰.۷۵ میلی‌گرمی با فاصله ۱۲ ساعت.
- قرص الا: یک عدد ۳۰ میلی‌گرمی در اسرع وقت پس از رابطه.
- قرص‌های ترکیبی: معمولاً دو عدد در فاصله ۱۲ ساعت.
عوارض جانبی قرص اورژانسی چیست؟
مصرف قرص اورژانسی می‌تواند عوارضی مانند:
- حالت تهوع و استفراغ
- سردرد و سرگیجه
- تغییر در دوره قاعدگی (تأخیر یا زودتر آمدن پریود)
- حساسیت سینه‌ها را به همراه داشته باشد.
تا چند ساعت بعد از رابطه می‌توان قرص اورژانسی خورد؟
- قرص‌های حاوی لوونورژسترول تا ۷۲ ساعت بعد از رابطه قابل استفاده‌اند.
- قرص الا تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) بعد از رابطه مؤثر است.
- هرچه زودتر قرص مصرف شود، احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود.
قرص اورژانسی چقدر تأثیر دارد؟ درصد موفقیت آن چقدر است؟
قرص اورژانسی در بهترین حالت تا ۹۵٪ اثرگذار است، اما میزان موفقیت آن با گذشت زمان کاهش می‌یابد:
- ۲۴ ساعت اول: ۹۵٪
- ۴۸ ساعت: ۸۵٪
- ۷۲ ساعت: ۵۸٪ بنابراین، مصرف سریع‌تر قرص بسیار مهم است.
آیا قرص اورژانسی باعث ناباروری می‌شود؟
خیر، قرص اورژانسی تأثیر بلندمدتی بر باروری ندارد و پس از مصرف آن، فرد می‌تواند در سیکل‌های
